مونته‌سوری نخستین پزشک زن ایتالیایی، مبتکر روش آموزشی خاصی است که در زیر گروه “نظام آموزش جایگزین” قرار می گیرد. این نظام از نظر فلسفه، ساختار و اهداف با شیوه های سنتی آموزش تفاوت دارند. بعضی از نظام های جایگزین بر اساس توانایی حرکت دانش آموز در گستره برنامه آموزشی و بر پایه ی پله های نردبان طراحی شده اند. در این نظام فرد برای قرارگیری در برنامه آموزشی به جای در نظر گیری سن تقویمی، بر اساس توانایی تحصیلی خود جایگزین می شود. بنابراین در یک کلاس خاص ممکن است افرادی با رده های سنی متفاوت وجود داشته باشند. نظام شکل گرفته توسط مونته‌سوری نظام جایگزین آموزشی است. در این روش کودک به کمک وسایل و ابزاری که در اختیارش گذاشته می شود، مجموعه ای از مشکلات را که بر اساس سطح دشواری از ساده تا پیچیده طراحی شده حل می کند، در غیر این صورت کودک بطور مستقل به حل مسائل می پردازد. به عبارت دیگر فعالیت ها و مواد آموزشی طوری سازمان داده و طرح ریزی می شوند که وقتی مربی به کناری رفت و بر ادامه فعالیت نظارت کرد. خود کودک به خود آموزش می دهد. بنابراین این خودآموزی با وسایل آموزشی انجام می شود. این وسایل، مشخص و تعریف شده هستند و از ملزومات روش مونته سوری به حساب می آیند. در این روش تکلیف خارج از مدرسه به کودک داده نخواهد شد. به اعتقاد مونته‌سوری معرفی نظام جدید وی به آموزش و پرورش، گام مهمی در استحکام پیوند خانه و مدرسه خواهد بود. در نظام او فعالیت های مدرسه بر اساس فعالیت های خانه شکل گرفته اند. آموزش به طور خودانگیخته یا خودآموزی، اصل مهمی در نظام آموزشی مونته سوری است. وی معتقد است که کودکان باید آزاد باشند تا به کشف محیط بپردازند، آنچه را که می خواهند خود کشف کنند و از طریق انجام چنین فعالیت هایی رشد کنند. در دیدگاه وی کودک به دلیل فعالیت هایی که در مدرسه انجام می دهد نباید تشویق و یا تنبیه شود. نظام آموزشی وی بر اساس نیازها و توانایی های کودکان کم سن در مقطع پیش دبستانی شکل گرفته و پس از آن به سایر مقاطع گسترش یافته است. این روش از مجموعه ای از اصول تشکیل شده است. اصل اساسی روش مونته سوری پرورش حواس و رشد کودک از طریق آموزش حسی است.
